Сістэм астуджэння ўключае ў сябе: кашулю астуджэння (у блоку цыліндраў і ў галоўцы блока цыліндраў), радыятар, помпа астуджальнай вадкасці, тэрмастат, вентылятар сістэмы астуджэння, злучальныя шлангі і іншыя элементы.
Астуджальная вадкасць, якая награваецца ў кашулі астуджэнні, нагнятаецца помпай у радыятар, дзе яна астуджаецца з дапамогай вентылятара і сустрэчнага струменя паветра, які ўзнікае пры руху аўтамабіля. Затым астуджальная вадкасць вяртаецца ў кашулю астуджэння з дапамогай помпы і астуджае рухавік. Кашуля астуджэння ўяўляе сабой сетку каналаў для праходжання вадкасці. Гэтыя каналы ўтвораны прамежкамі паміж гільзамі цыліндраў у блоку цыліндраў і паведамляюцца з каналамі ў галоўцы блока. Рух вадкасці арганізуецца такім чынам, каб забяспечыць найболей эфектыўнае астуджэнне тых элементаў рухавіка, якія больш за ўсё награваюцца пры ім працы.
Прынцыповая схема сістэмы астуджэння,
1 - помпа астуджальнай вадкасці,
2 - да абагравальніка,
3 - да радыятара,
4 - ад абагравальніка,
5 - ад радыятара,
6 - тэрмастат.
Радыятар
Радыятар размяшчаецца ў пярэдняй частцы аўтамабіля і прызначаны для астуджэння вадкасці, якая паступае з кашулі астуджэння. Радыятар складаецца з правага і левага бачкоў і асяродку радыятара. У правым бачку размешчаны ўваходны патрубак, па якім паступае астуджальная вадкасць з кашулі астуджэнні. Ён таксама мае зліўны кранік, праз які выдаляецца астуджальная вадкасць. Асяродак радыятара мае мноства оребренных трубак, па якіх струмень астуджальнай вадкасці праходзіць з правага бачка ў левы. Такім чынам, астуджальная вадкасць, нагрэтая пры мінанні праз кашулю астуджэння, астуджаецца ў радыятары струменем паветра, нагнятаным электрычным вентылятарам, і сустрэчным струменем паветра, які ўзнікае пры руху аўтамабіля. Мадэлі з аўтаматычнай трансмісіяй маюць спецыяльны ахаладжальнік працоўнай вадкасці аўтаматычнай трансмісіі,
Корак радыятара
Корак радыятара - ушчыльняльнага тыпу; яна павінна герметызаваць радыятар і вытрымліваць падвышаны ціск, якое ўзнікае ў выніку цеплавога пашырэння астуджальнай вадкасці. Падвышаны ціск у радыятары перашкаджае закіпанню астуджальнай вадкасці нават пры тэмпературы вышэй 100°С. Корак радыятара мае паравы ("скідаючы") клапан і паветраны клапан ("клапан разрэджання"). Пры тэмпературы астуджальнай вадкасці 110-120°З залішняе ціск усярэдзіне радыятара, выкліканае цеплавым пашырэннем вадкасці, дасягае 0,3-1,0 кг/см3 ці 30-100 кпа. У выпадку перавышэння названай мяжы пад дзеяннем ціску адкрываецца паравы клапан, і пара праз паравую трубку выходзіць у атмасферу. Паветраны клапан адчыняецца пад дзеяннем разрэджання,
Пашыральны бачок Пашыральны бачок прызначаны для залішняга аб'ёму астуджальнай вадкасці, які атрымліваецца ў выніку яе аб'ёмнага пашырэння пры нагрэве. Калі тэмпература астуджальнай вадкасці падае, яна вяртаецца з пашыральнага бачка ў радыятар; такім чынам, радыятар заўсёды запоўнены астуджальнай вадкасцю, і пры гэтым не дапушчаецца непатрэбных яе страт. Каб пераканацца ў неабходнасці далівання астуджальнай вадкасці, праверце яе ўзровень у пашыральным бачку.
Помпа астуджальнай вадкасці
Помпа астуджальнай вадкасці забяспечвае прымусовую цыркуляцыю астуджальнай вадкасці праз сістэму астуджэння. Ён усталёўваецца ў перадпакоі часткі рухавіка на вечку ланцужнога прывада механізму газаразмеркавання і прыводзіцца ў дзеянне ад каленчатага вала з дапамогай клиноременной перадачы.
Тэрмастат
Тэрмастат мае васковы перепускной клапан і ўсталёўваецца на ўваходным патрубку контуру астуджэння. Тэрмастат мае аўтаматычны клапан, які кіруецца ў залежнасці ад тэмпературы астуджальнай вадкасці. Гэты клапан зачыняецца, калі тэмпература астуджальнай вадкасці падае, і тым самым перашкаджае цыркуляцыі вадкасці праз рухавік, паскараючы працэс яго прагрэву. Пры гэтым паколькі перепускной клапан адчынены, астуджальная вадкасць цыркулюе толькі ўсярэдзіне рухавіка (па малым контуры сістэмы астуджэння). Калі тэмпература астуджальнай вадкасці ўзрастае, аўтаматычны клапан тэрмастата адчыняецца, а перепускной клапан зачыняецца, што дазваляе астуджальнай вадкасці цыркуляваць праз радыятар. Васковы напаўняльнік усярэдзіне сілавога элемента тэрмастата пашыраецца пры награванні і астуджаецца пры астуджэнні. Нагрэў васковага напаўняльніка сілавога элемента стварае высілак, якое пераадольвае высілак спружыны, пад дзеяннем якой клапан утрымліваецца ў зачыненым стане; такім чынам адбываецца адкрыццё аўтаматычнага клапана. Пры астуджэнні васковага напаўняльніка ён сціскаецца, і пад дзеяннем намаганні спружыны аўтаматычны клапан зачыняецца. У дадзеных мадэлях рухавікоў тэрмастат забяспечвае падтрыманне працоўнай тэмпературы астуджальнай вадкасці каля 82°С.